Սովորեցրեք ձեր սեփականը
Հատվածներ ՝ գրքից
Մի օր, երբ բոլորը փորձում էին ինչ-որ բան անել, արդեն մոռացել եմ, թե ինչ, և նա փորձում էր խանգարել կամ այնպես անել, որ ուրիշ բան անեն, ես շրջվեցի նրա կողմ և բղավեցի զայրացած.
— Դու փորձում ես այնպես անել, որ ես բարկանա՞մ քեզ վրա։
Ի զարմանս ինձ ու իրեն (դատելով նրա ձայնից), նա ասաց.
— Այո:
Ինձ քիչ ժամանակ պետք եղավ հասկանալու, համենայն դեպս, ենթադրելու համար, որ նախկին փորձը սովորեցրել է նրան, որ ուրիշ մարդկանց՝ երեխաների կամ մեծահասակների ողջ ուշադրությունը գրավելու միակ ձևը նրանց իր վրա բարկանալ ստիպելն է:
«Լա՞վ»
Երբ մեծահասակներն ուզում են, որ երեխաներն ինչ-որ բան անեն՝ հագնեն վերարկուն, ննջեն, և այլն, նրանք հաճախ ասում են.
— Արի հագնենք մեր վերարկուն, լա՞վ։
Կամ՝
— Մեր քնելու ժամանակն է, լա՞վ:
Այդ «լավ»-ը վատ բան է: Մեր կյանքը երեխաների հետ կլավանա, երբ մենք դադարենք այդպես խոսելուց:
Այդ «լա՞վ»-ի խնդիրն այն է, որ թվում է՝ երեխաներին ընտրություն ենք առաջարկում, մինչդեռ դա այդպես չէ: Ինչ էլ մարդիկ մտածեն երեխաներին մեր տված ընտրության քանակի մասին, երեխաները ցանկացած պահի պիտի իմանան՝ իրենք ընտրություն ունեն, թե ոչ: Եթե հաճախ առաջարկենք ընտրություն, որ իրականում չկա, երեխաները շուտով կզգան, թե ընդհանրապես ոչ մի ընտրություն չունեն:
Նրանք կդժգոհեն դրանից, և ավելի շատ կվրդովվեն, որ հստակ չենք ասում, թե ինչ նկատի ունենք:
Մեր մտքին դրածն իբրև հրաման տալուց հետո «լա՞վ» ասելով մենք դիմակայություն ու դիմադրություն ենք առաջացնում: Փաստորեն, միակ ձևը, որով երեխաները կարող են հասկանալ, թե արդյոք մենք իրական ընտրություն ենք առաջարկում, թե ոչ, մեր խնդրածը մերժելն է:
Նրանք դա այսպես են ձևակերպում.
— Դու իրոք դա՞ ի նկատի ունես:
Շատ մեծահասակներ կարծում են, որ «լա՞վ» ասելով՝ իրենք ընդամենը բարեկիրթ են դառնում: Սակայն սա բարեկրթության թյուրըմբռնում է:
Անի Ենգոյան 