ԴԻՊԼՈՄԱՅԻՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔ
Երևանի <<Մխիթար Սեբաստացի>> կրթահամալիր պետական քոլեջ
Թեմա ՝ Կավե զարդարանք
Ուսանող՝ Անի Ենգոյան
Ղեկավար՝ Թերեզա Թումանյան
Բովանդակություն
Ներածություն
Գլուխ 1 Խեցեգործություն
Գլուխ 2 Կավագործությունը Հայաստանում
Եզրակացություն
Գրականության ցանկ
Հավելված
Ներածություն
Հնագույն ժամանակներից սկսած խեցեղենը կիրառվել է տնտեսության, կենցաղի տարբեր բնագավառներում ՝ երկրագործությամբ, անասնապահությամբ և այլ եղանակով ձեռք բերված մթերքների մշակման, ամբարման, պահպանման և օգտագործման համար։ Եվ այս հանգամանքով է բացատրվում խեցեղենի ձևերի և չափերի բազմազանությունը ՝ կարասներ, սափորներ, սկուտեղներ, անոթներ և այլն։
Առավել հին և մինչև այժմ գոյատևող ու զարգացող տեսակներից մեկն է, որը ներխուժում է մեր առօրյա կյանք ՝ այն գեղեցկացնելու և հարմարություններ ստեղծելու համար։ Խեցեգործության արվեստի ստեղծագործություններ կարող են դառնալ սափորն ու զարդերը, սա զարգացման, բարձր ճաշակի և ոչ թե զարգամոլության արվեստն է։ Այն ազգային է բուն բնույթով ծնվում է սովորույթներից, հավատալիքներից և կարող է պատմել մի ամբողջ ժողովրդի պատմություն։ Կավե մեր աշխատնքներումի թեմայի հիմքը Սասնա ծռեր էպոսն էր։ Սկզբում պատրաստել ենք տարբեր ափսեներ, շրջանաձև, օվալաձև։
Խեցեգործություն
Խեցեգործությունը (կավագործություն, բրուտագործություն) կավե իրերի պատրաստման արհեստն է, դեկորատիվ-կիրառական արվեստի բաժին. այն կավի ու նրա հանքային հավելանյութերի, նաև օքսիդների և անօրգանական այլ միացությունների թրծումից ստացվող իրերի ու նյութերի պատրաստման արվեստն է:
Խեցեգործության նախնական արտադրությունը մարդը յուրացրել է կրակի գյուտից հետո` նոր քարի դարաշրջանում՝ մ. թ. ա. VII–IV հազարամյակներում: Սկզբում առավելապես պատրաստվել են կավե ամաններ, հետագայում՝ նաև շինանյութ՝ աղյուս, հախճասալիկներ, ծիսապաշտամունքային առարկաներ՝ տարատեսակ արձանիկներ, կրակարան, դաջախեցիներ (կնիքներ) և այլն: Անցյալում գրել են հիմնականում կավե սալիկների վրա (օրինակ՝ «Գիլգամեշ» ասուրա-բաբելական դյուցազներգությունը, մ. թ. ա. III հազարամյակ) և թրծել: Խեցին իբրև հնագույն շինանյութ նպաստել է նաև ճարտարապետության զարգացմանը:
Հայկական լեռնաշխարհում հայտնաբերվել են մ. թ. ա. VII հազարամյակի քվարցի (որձաքար) խառնուրդով կավե հնագույն իրեր: Մ. թ. ա. IV հազարամյակում հայտնի են դարձել թրծումը, կոպիտ զարդանախշումը, իսկ III հազարամյակում մետաղամշակման զարգացմամբ առաջացել է կրակարանների, ձուլման կաղապարների կիրառման անհրաժեշտությունը: Վաղ բրոնզի դարաշրջանում պատրաստվել են բազմաձև և բազմագույն սափորներ, անոթներ. աստիճանաբար կատարելագործվել է գունավոր խեցեգործությունը, ստեղծվել են փորագրազարդված գործեր: Ավելի ուշ պատրաստվել են կենդանիների ծեփածո պատկերներով և խորաքանդակներով անոթներ, իսկ հելլենական դարաշրջանում տարածվել են թրծակավե փոքրածավալ արձանիկները, բազմաձև անոթները:
Անի Ենգոյան 