Մասնակիցներ- 15-րդ ջոկատի ճամբարականներ
Նպատակը՝ ուսումնասիրել ազգային հագուստը՝ տարազը, որպեզ ազգային մշակույթի կարևորագույն բաղադրիչ, տարր։
Խնդիրներ՝
- Ազգային հագուստի ներկայացում-ցուցադրություն
- թեմատիկ նյութերի հավաքագրում, ներկայացում
- համագործակցություն ոլորտի ուսումնասիրմամբ զբաղվող կառույցների հետ
Արդյունքը ՝
Նախագիծը կամփոփենք Լուսիկ Ագուլեցու տուն-թանգարանում
Հավանաբար, Ձեզ կհետաքրքրի, թե ինչ է նշանակում <<Տարազ>> բառը։ Դե, ըստ հայկական բառարանի, տարազը շատ իմաստ ունի։ Այդ բազմաթիվ իմաստների թվում են ձևավորել, ձևել, ապրանքանիշ, նորաձևություն, ճանապարհ, ձև, տեսք, կոստյում, համազգեստ, զգեստ իմաստները։
Բազմաթիվ գործոններից կախված՝ տարազի տեսքը դարերի ընթացքում աստիճանաբար փոխվել է։ Նրանց թվում հյուսվածքների, գունավոր մետաղների, ոսկերչական իրերի առկայությունը, ասեղնագործության հմտությունները, կլիմայական պայմանները և գործառույթները։
Տարազի պատմությունը
Իհարկե, իսկզբանե մարդիկ հագնում էին շատ պարզ, ֆունկցիոնալ հագուստ պարզապես չմրսելու և գոյատևելու համար։ Աստիճանաբար, առաջացան նոր գործվածքներ, ներկանյութեր և ճարմանդներ։ Արդյունքում հագուստը ձեռք բերեց ոչ միայն ֆունկցիոնալ, այլև գեղագիտական արժեք։ Հայկական հագուստի մեջ օգտագործվող առաջին հիմնական նյութը բուրդն ու բամբակն էին։ Նախքան սեփական մետաքսե արտադրություն ունենալը, հայերը Չինաստանից մետաքս էին ներմուծում։ Մետաքսե գործվածքները դարձել են հարստության խորհրդանիշ։
Տարազի գույները
Գույներն օգտագործվել են ներկելու համար։ Հայկական տարազում օգտագործվող գույները սկսել են հատուկ նշանակություն ձեռք բերել։ XIV դարի հայ փիլիսոփա Գրիգոր Տաթևացին բացատրել է տարազի հիմնական տարրերը։ Սևը հողի գույնն է, սպիտակը՝ ջրի, կարմիր՝ օդի, դեղինը՝ կրակի։ Ավելի ուշ մանուշակագույնը դարձավ իմաստության խորհրդանիշը, կարմիրը՝ քաջության, կապույտը՝ երկնային արդարության, իսկ սպիտակը՝ խոհեմության խորհրդանիշը։
արազ կրող մարդու մասին շատ բան կարելի էր ասել։ Կարելի էր, օրինակ, ըստ տարազի գույնի որոշել նրա ամուսնական կարգավիճակը։
Տարազը նաեւ արտահայտել է այդ մարդու կենսակերպը։ Դա ցույց է տվել նրանց հարստության չափը և երեխաների թիվը։ Կանանց հագուստն ուներ դեկորատիվ ասեղնագործ նախշեր։ Եթե կինը հարուստ էր, ապա նրա հագուստը զարդարված էր ոսկե և արծաթե թելերով։ Կնոջ գոգնոցին, հնարավոր էր, պատկերված լիներ Կենաց ծառ։
Տարազի աքսեսուարները
Տարազը զարդարված էր թանկարժեք զարդարանքներով, որոնք փոխանցվել են սերնդեսերունդ։ Հագուստը նույնպես զարդարված է արծաթե վզնոցներով և ապարանջաններով։ Կոստյումի վերջին տարրը գլխարկն էր։ Ամուսնացած կինը ավելի բարդ <<Աշտարակ>> (գլխարկի բարձրությունը) ուներ, որը փակում էր նրա ճակատի կեսը։ Այս աշտարակի վրա պետք է երկրաչափական նախշերով ժապավեններ լինեին։ Կանանց ճակատին կապում էին արծաթե կամ ոսկե մետաղադրամներով զարդարված ժապավեն։ Իսկ գլխարկը գլխին պահվել է սպիտակ գլխաշորով։
Կանայք փոխել են վերին հագուստը՝ եղանակից և ջերմաստիճանից կախված։ Էլեգանտ բաճկոններն ու խալաթները պաշտպանում էին ցրտից։
Տղամարդկանց տարազ
Տղամարդկանց հագուստը նույնպես կոչվում էր տարազ։ Հագուստը հիմնականում պատրաստված էր բամբակից, մետաքսից կամ բրդից։ Տղամարդկանց վերնաշապիկը երկարաթև էր՝ ասեղնագործած մանյակով զարդարված։ Վերնաշապինների վրայից նրանք հագնում էին խալաթանման բաճկոն և առանց ճարմանդների վերարկու։ Շալվարները սովորաբար շատ ազատ և հարմարավետ էին։ Տղամարդկանց գոտին խորհրդանշական էր։ Արծաթե գոտին համարվում էր նրա հասունության խորհրդանիշ, իսկ ոսկե գոտին՝ հարստություն։
Անի Ենգոյան 